De afgelopen tijd kwamen er alarmerende berichten voorbij: Frankrijk raadt aan om sojaproducten niet meer aan te bieden in schoolkantines, zorginstellingen en bedrijfsrestaurants. De reden? Zorgen over isoflavonen in sojaproducten – plantaardige stofjes die een beetje lijken op het vrouwelijke hormoon oestrogeen. Een teveel aan isoflavonen kan een negatief effect hebben op de gezondheid, vooral op de vruchtbaarheid.
Dat klinkt best heftig. Want… betekent dit dat soja slecht is voor je gezondheid? Moeten we nu allemaal stoppen met tofu en sojamelk?
Wat zegt het Franse rapport precies?
Het Franse instituut ANSES (vergelijkbaar met het Nederlandse RIVM) stelt dat dagelijks gebruik van soja in maaltijden – zoals in school- en bedrijfskantines – kan zorgen voor een te hoge inname van isoflavonen. Vooral bij kinderen en andere kwetsbare groepen zou dit kunnen leiden tot negatieve effecten op de vruchtbaarheid.
Daarom adviseren ze om soja uit de cateringmenu’s te halen. Maar dit gaat dus over situaties waarin soja meerdere keren per week wordt geserveerd. In Nederland komt dat eigenlijk bijna niet voor.
Hun belangrijkste aanbevelingen:
- Vermijd het standaard aanbieden van sojaproducten in school-, zorg- en bedrijfskantines.
- Kies bij vegetarische menu’s liever voor alternatieven voor soja.
- Laat de voedingsindustrie de hoeveelheid isoflavonen in producten verlagen.
- Doe meer onderzoek naar hoeveel isoflavonen er echt in onze voeding zitten.
Advies uit voorzorg
Het advies van ANSES is bedoeld als voorzorg. Maar de meningen binnen ANSES zijn verdeeld. De veiligheidsgrenzen zijn grotendeels gebaseerd op dieronderzoek. En dat zegt niet altijd iets over mensen – ons lichaam werkt anders. Bovendien is in dit rapport geen rekening gehouden met de positieve effecten van soja die in veel onderzoeken juist wél naar voren komen.
Wat zegt de wetenschap?
Uit veel studies blijkt dat soja bij normale hoeveelheden nauwelijks invloed heeft op onze hormonen. Het enige effect dat soms gezien wordt: de menstruatie kan één dag langer duren.
De wetenschappelijke literatuur laat juist overwegend positieve effecten van soja zien bij normale consumptie en nauwelijks effect op hormonen. Doordat we in ons westerse dieet meer plantaardige eiwitten zijn gaan eten, zou dat juist gunstige effecten hebben op de gezondheid:
- Mogelijk lager risico op diabetes en sommige vormen van kanker
- Minder kans op hart- en vaatziekten (vooral bij vrouwen)
- Ontstekingsremmende werking door antioxidanten
- Goed voor je botten en mogelijk ook voor je geheugen
- Verlichting van overgangsklachten
En dan hebben we het nog niet eens gehad over de voedingswaarden…
Sojabonen zitten boordevol plantaardige eiwitten, vezels, B-vitaminen, ijzer en magnesium. Allemaal belangrijke voedingsstoffen. En in een tijd waarin we steeds vaker dierlijke producten willen vervangen door plantaardige, is soja een waardevolle bron.
Dus… moet je soja vermijden?
Nee hoor. Op basis van het huidige wetenschappelijk bewijs is daar geen enkele reden voor. In Europa eten we bovendien veel minder soja dan in Aziatische landen, waar het al eeuwenlang op het menu staat.
Zoals altijd geldt: eet gevarieerd en met mate. Maar een glaasje sojamelk of een portie tofu past prima in een gezond en gebalanceerd voedingspatroon.
Meer weten?
Luister dan vooral naar de podcast van I am a Foodie met voedingswetenschapper Jaap Seidell. Hij legt op een heldere en nuchtere manier uit wat we écht weten over soja. Klik hier voor de podcastlevering.
Gebruikte bronnen
Viscardi, G., & Barrios, A. (2024). Effect of soy isoflavones on measures of estrogenicity: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. The Journal of Nutrition, 154(2), 123–134.
Otun, J., Sahebkar, A., Östlundh, L., Atkin, S. L., & Sathyapalan, T. (2019). Systematic review and meta-analysis on the effect of soy on thyroid function. Scientific Reports, 9, 3964.
Khalil, D. A., & El-Sayed, M. (2023). Effects of whey and soy protein supplementation on inflammatory markers in older adults: A systematic review and meta-analysis. Nutrition Reviews, 81(3), 245–256.
Akhlaghi, M., Ghasemi Nasab, M., Riasatian, M., & Sadeghi, F. (2020). Soy isoflavones prevent bone resorption and loss: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 60(14), 2327–2341.
Reed, K. E., Camargo, J., Hamilton-Reeves, J., Kurzer, M., & Messina, M. (2021). Neither soy nor isoflavone intake affects male reproductive hormones: An expanded and updated meta-analysis of clinical studies. Reproductive Toxicology, 100, 60–67.
Agence nationale de sécurité sanitaire de l’alimentation, de l’environnement et du travail (ANSES). (2024, maart 15). Éviter les isoflavones dans les menus des restaurations collectives. https://www.anses.fr/fr/content/eviter-les-isoflavones-dans-les-menus-des-restaurations-collectives
Voedingscentrum. (2024, maart 20). Voedingscentrum duidt: Frans advies over sojaproducten. https://www.voedingscentrum.nl/nl/nieuws/voedingscentrum-duidt-frans-advies-over-sojaproducten.aspx
